© Natalia Pawelec. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
Na początku XXI w. nastąpił renesans zainteresowania indykatorami cen i ilości zaproponowanymi w latach 20. XX w., co wynika z tego, że indykatory są mniej niż indeksy wrażliwe na występowanie zerowych cen i ilości. Własność ta ma szczególne znaczenie w badaniach segmentów rynku charakteryzujących się dużą rotacją produktów oferowanych w sprzedaży. Indykatory cen i ilości mogą znaleźć zastosowanie w analizie danych skanowanych, czyli pochodzących bezpośrednio z sieci handlowych. Analityk staje wówczas przed wyborem odpowiedniej formuły indykatora. Dwie najpopularniejsze to formuła Benneta i formuła Montgomery’ego. Celem badania omawianego w artykule jest wskazanie potencjalnych różnic między wartościami bilateralnych indykatorów (cenowych i ilościowych) Benneta i Montgomery’ego, a także sprawdzenie, w jaki sposób filtrowanie i agregacja danych skanowanych wpływają na skalę tych różnic. Porównano zarówno własności aksjomatyczne indykatorów, jak i potencjalne różnice wartości uzyskane dla wybranych grup produktów. Rezultaty badania wskazują, że różnice wartości indykatorów Benneta i Montgomery’ego sięgają kilku punktów procentowych. Wyniki oszacowań efektów – przede wszystkim cenowych, ale także ilościowych – zależą od poziomu agregacji danych, a zastosowanie filtrów danych uwydatnia zarówno efekt cenowy, jak i ilościowy.
dane skanowane, indykator Benneta, indykator Montgomery’ego
C43
Balk, B. M., Färe, R., Grosskopf, S. (2004). The theory of economic price and quantity indicators. Economic Theory, 23(1), 149–164. https://doi.org/10.1007/s00199-003-0364-5.
Bennet, T. L. (1920). The Theory of Measurement of Changes in Cost of Living. Journal of the Royal Statistical Society, 83(3), 455–462. https://doi.org/10.2307/2340960.
Białek, J. (2012). Propozycja indeksu cen. Wiadomości Statystyczne, 57(7), 14–24. https://doi.org/10.59139/ws.2012.07.1.
Białek, J. (2021). PriceIndices – a New R Package for Bilateral and Multilateral Price Index Calcula-tions. Statistika. Statistics and Economy Journal, 101(2), 122–141. https://csu.gov.cz/docs/107508/74c31da1-5b28-d24e-2763-fe355180540c/32019721q2_bialek.pdf?version=1.0.
Białek, J., Pawelec, N. (2024). The use of transitive Montgomery indicators for scanner data analysis. Argumenta Oeconomica, 53(2), 1–13. https://doi.org/10.15611/aoe.2024.2.01.
Białek, J., Roszko-Wójtowicz, E. (2023). Potential reasons for CPI chain drift bias while using elec-tronic transaction data. Technological and Economic Development of Economy, 29(2), 564–590. https://doi.org/10.3846/tede.2023.18467.
Chambers, R. G. (2001). Consumers’ surplus as an exact and superlative cardinal welfare indicator. International Economic Review, 42(1), 105–119. https://doi.org/10.1111/1468-2354.00102.
Cross, R. M., Färe, R. (2009). Value data and the Bennet price and quantity indicators. Economics Letters, 102(1), 19–21. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2008.10.003.
Diewert, W. E. (2005). Index Number Theory Using Differences Rather Than Ratios. The American Jour-nal of Economics and Sociology, 64(1), 311–360. https://doi.org/10.1111/j.1536-7150.2005.00365.x.
Eurostat. (2017). Harmonised Index of Consumer Prices. Practical Guide for Processing Supermarket Scanner Data. https://circabc.europa.eu/ui/group/7b031f10-ac19-4da3-a36f-58708a70133d/li-brary/8e1333df-ca16-40fc-bc6a-1ce1be37247c/details?download=true.
Fisher, I. (1922). The making of index numbers: A study of their varieties, tests, and reliability. Houghton Mifflin.
Fox, K. J. (2006). A Method for Transitive and Additive Multilateral Comparisons: A Transitive Bennet Indicator. Journal of Economics, 87(1), 73–87. https://doi.org/10.1007/s00712-005-0160-8.
International Labour Office, International Monetary Fund, Organisation for Economic Co-opera-tion and Development, Eurostat, United Nations, World Bank. (2004). Consumer Price Index Manual. Theory and Practice. https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups /public/@dgreports/@stat/documents/presentation/wcms_331153.pdf .
Ivancic, L., Diewert, W. E., Fox, K. J. (2011). Scanner data, time aggregation and the construction of price indexes. Journal of Econometrics, 161(1), 24–35. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2010.09.003.
von der Lippe, P. (2007). Index Theory and Price Statistics. Peter Lang. https://doi.org/10.3726/978 -3-653-01120-3 .
Montgomery, J. K. (1929). Is There a Theoretically Correct Price Index of a Group of Commodities?. L’Universale Tipografia poliglotta.
